Nikotyna jest organicznym związkiem chemicznym, alkaloidem pirydynowym. Należy do jednej z najsilniejszych substancji psychoaktywnych, a co najważniejsze uzależnia w bardzo szybkim tempie. Nałóg ten bowiem wpływa negatywnie nie tylko na psychikę, ale także silnie uzależnia organizm fizycznie, a to prowadzi do nikotynizmu. O szkodliwości palenia mówi się głośno na świecie od ponad kilkunastu lat. Już mała dawka nikotyny pobudza układ nerwowy, a to wzmaga wydzielanie gruczołów i podwyższa ciśnienie krwi. Najbardziej podatne na to są dzieci i nastolatkowie, ponieważ już jeden papieros doprowadza do uzależnienia. Tak samo jest w przypadku alkoholu i narkotyków.
Uzależnienie od tytoniu może mieć postać farmakologiczną lub psychogenną; oba rodzaje występują często łącznie, choć z różnym nasileniem:
- uzależnienie farmakologiczne – nikotyna znajdująca się w używce jest substancją psychoaktywną
- uzależnienie psychogenne – nikotyna jest związkiem chemicznym silnie oddziałującym na ośrodkowy układ nerwowy, co oznacza, że może mieć wpływ na zmiany nastroju, postrzegania i zachowania.
Dlaczego ludzie sięgają po używki? Przyczyn jest wiele:
- społeczna akceptacja palenia,
- wzory konsumpcji,
- zachowania stereotypowe,
- reklama i promocja wyrobów tytoniowych,
- niska cena papierosów,
- nieefektywna polityka zdrowotna ograniczająca palenie,
- chęć spróbowania czegoś nowego i odprężenia się,
- namowa otoczenia,
- wzorce rodzinne – dzieci palaczy są w grupie podwyższonego ryzyka uzależnienia od nikotyny,
- określone sytuacje życiowe – papieros staje się dodatkiem do kawy, lub jest atrybutem danego środowiska społecznego.
Pozytywnym działaniem w tym zakresie jest wprowadzenie zakazów palenia w środkach komunikacji, urzędach, lokalach itp. Szersza świadomość społeczna skutków palenia spowodowała w Polsce zmniejszenie liczby palących, choć nadal wynosi ona 80%.
Skutki palenia i dawka śmiertelna
Palenie dziennie od 15 do 20 papierosów w porównaniu z niepalącymi grozi 14 razy bardziej śmiercią z powodu raka płuc, jamy ustnej lub gardła. Cztery razy większe jest również ryzyko wystąpienia u palaczy papierosów raka przełyku, dwukrotnie częściej nowotworu pęcherza moczowego i zawału serca. Palenie papierosów stanowi główną przyczynę przewlekłego nieżytu oskrzeli i rozedmy płuc, następstwem zaś tych schorzeń może być niewydolność serca. Jeden papieros zawiera około 10-20 mg nikotyny, a jej działanie jest niemal natychmiastowe – dociera ona do mózgu w ciągu 7 sekund. Jednak do płuc palacza dostaje się mniej więcej jedna dziesiąta, a więc 1-2 mg. Za śmiertelną dawkę uważa się ilość od 50 mg do 60 mg. Śmierć występuje na skutek porażenia centralnego i obwodowego układu nerwowego, głównie paraliżu mięśni oddechowych klatki piersiowej. Pamiętaj! Każdy papieros zabiera 3 minuty życia, a regularne palenie skraca życie nawet o około 5 lat.
Czy zauważyliście papierosy są bardziej akceptowane społecznie niż alkohol? Sprawiają wrażenie niewinnej rozrywki – złudne, ponieważ są one jedynym legalnie sprzedawanym na całym świecie produktem, którego dym zawiera ponad 40 związków chemicznych powodujących raka. Poniżej przedstawiamy niektóre z nich.
Składniki dymu tytoniowego:
- ACETON – trujący rozpuszczalnik organiczny, składnik farb i lakierów,
- METANOL – trucizna, składnik benzyn silnikowych oraz trujący alkohol powodujący ślepotę,
- NAFTALEN – środek owadobójczy,
- TLENEK WĘGLA – składnik spalin, śmiertelnie trujący gaz, powoduje zaczadzenie
- TOULIDYNA – parząca substancja, drażniący gaz, stosowany w chłodnictwie, składnik nawozów mineralnych,
- ARSEN – trujący metal ciężki, składnik chemicznych środków bojowych,
- FENOL – kwas karbolowy, składnik środków żrących,
- NAFTYLOAMINA – składnik barwników, stosowany w drukarstwie,
- DIMETYLONITROZOAMINA – silna substancja rakotwórcza, stosowana w przemyśle chemicznym,
- CHLOREK WINYLU – stosowany w produkcji plastiku,
- CYJANOWODÓR – kwas pruski, stosowany w komorach gazowych podczas II wojny światowej,
- URETAN – organiczny środek rakotwórczy.
Jak rzucić palenie?
Jeśli odstawisz nikotynę będziesz odczuwał chęć ponownego zapalenia papierosa lub użycia innego produktu tytoniowego. Potocznie nazywane jest to „głodem nikotynowym”. Uczucie to jest związane z występowaniem szeregu subiektywnych i obiektywnych objawów abstynencyjnych, m.in. depresyjnego nastroju, drażliwości, frustracji lub gniewu, stanów lękowych, trudności w koncentracji, zaburzeń pamięci, bezsenności, obniżenia ciśnienia krwi, zmniejszenia stężenia kortyzolu we krwi, wzmożonego łaknienia, apetytu i przyrostu masy ciała.
Spośród metod stosowanych w walce z uzależnieniem od nikotyny wyróżnia się:
- behawioralna,
- samokontrola pacjenta,
- hipnoza i akupunktura,
- terapia grupowa ludzi z problemem nikotynizmu,
- leczenie farmakologiczne nałogowych palaczy.
Najważniejszym czynnikiem bez którego nie uda się nam rzucić palenie jest motywacja. Osoby ze słabą najczęściej wracają do nałogu, podczas gdy inne są w stanie rzucić nałóg, bez dodatkowej pomocy lekarza. Najczęściej motywacją są względy zdrowotne, troska o dobro dzieci, względy finansowe i estetyczne.
Zobacz także:
